Visie

Achtergrond 
“Lokale omroepen verbinden lokale gemeenschappen. Het is belangrijk voor het lokale publieke debat en voor de lokale democratie dat mensen weten wat er in hun dorp, stad of gemeente speelt. Professionele lokale omroepen kunnen met voldoende middelen en slagkracht journalistiek aanbod van hoge kwaliteit produceren. Dit zal het gehele omroepbestel ten goede komen.” 

 Dit schreef staatssecretaris Gunay Uslu van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap afgelopen najaar aan de Tweede Kamer. Het is een toelichting op het voorgenomen beleid om de komende periode fors te investeren in toekomstbestendige publieke lokale omroepen.   

 In de afgelopen paar jaar is er veel onderzoek gedaan naar hoe gedegen lokale journalistiek voor de toekomst geborgd kan blijven worden. Een belangrijke conclusie die hieruit naar voren komt is dat een kern van professionele krachten essentieel is voor meer continuïteit en stabiliteit binnen de omroep. Ondanks dat vrijwilligers nog altijd de drijvende kracht zijn achter de meest mooie en onafhankelijke lokale verhalen, is een omroep met allee maar vrijwillige krachten ook relatief kwetsbaar. Dit werd nog eens benadrukt tijdens de Covid-pandemie, toen de behoefte aan lokale nieuwsvoorziening groot was maar veel vrijwilligers genoodzaakt waren om pas op te plaats te maken.  

 Gewapend met de inzichten uit alle onderzoeken is de staatssecretaris voornemens om het lokale omroepbestel per 1 januari 2025 te wijzigen. Het Rijk neemt hierin de financiering over van de gemeenten en er komen extra gelden beschikbaar om een kern van professionele krachten mogelijk te maken en daarmee te continuïteit en kwaliteit te kunnen verbeteren. Wel wordt er van  deze (meer professionele) publieke lokale omroepen verwacht dat zij een groter verzorgingsgebied bedienen waardoor het aantal publieke lokale omroepen uiteindelijk kleiner wordt. 

 Lokale situatie  
De gemeentes Houten, Nieuwegein, IJsselstein en Lopik zijn door NLPO samen ingedeeld in een regio (Regio 31- Lekstroom). Deze regio’s zijn gebaseerd op de grotere verzorgingsgebieden die gepaard gaan met de beheersbaarheid en professionalisering van de lokale omroepsector. In deze regio heeft op dit moment alleen Houten een actieve publieke lokale omroep. In Nieuwegein, IJsselstein en Lopik is sinds 2017 geen publieke lokale omroep actief.  

 Omroep Houten maakt al ruim veertien jaar lokale mediaverhalen in Houten. Zij maken zowel geschreven artikelen als audiovisuele producties en hebben een kern van ruim vijftig actief betrokken vrijwilligers. Het bestuur van Omroep Houten heeft de afgelopen periode gewerkt aan het uitwerken van een koers voor de toekomst. Hierin kwam naar voren dat wanneer Omroep Houten stappen naar voren zou willen maken, dit met name zou moeten zijn op het gebied van professionalisering en het bieden van meer continuïteit in het media-aanbod. De landelijke ontwikkelingen sluiten hier goed bij aan, maar dan is samenwerking in de regio wel een vereiste.  

In Nieuwegein, IJsselstein en Lopik is op dit moment geen publieke lokale omroep actief. Wel liep er in Nieuwegein een initiatief om te onderzoeken of het mogelijk was om een publieke lokale omroep op te zetten. Dit initiatief dreigde te stranden vanwege het gebrek aan mankracht en gedegen onderbouwing.  

 Na contact tussen Omroep Houten en de initiatiefgroep Omroep Nieuwegein bleek één en één drie te zijn. De ambities bleken naadloos op elkaar aan te sluiten. Besloten werd om samen te bouwen aan sterk publiek lokaal medianetwerk en hier ook, in lijn met de landelijke ontwikkelingen, de gemeenten IJsselstein en Lopik bij te betrekken. Wel werd er een belangrijke kanttekening geplaatst: Inwoners moeten aanbod (blijven) krijgen uit hun eigen leefomgeving. Lokaal moet ook echt lokaal blijven. Geen streekomroep, maar een multi-lokale omroep. Er is nu eenmaal bij inwoners van de 4 gemeenten weinig herkenning in de ‘streek’ Lekstroom. 

 Doel 
Het doel is om tot een sterk en professioneel mediaplatform te komen waarin ruimte is voor lokale verschillen. We willen deze ruimte borgen door een zogenaamd ‘editiemodel’ te gebruiken. Elke deelnemende gemeente heeft een eigen editie of venster waarin lokaal nieuws en lokale producties samenkomen. De richting en de kaders van deze lokale content worden aangegeven door lokale PBO’s (Programma Beleidsbepalend Orgaan). Elke gemeente heeft een eigen lokale PBO, een afspiegeling van relevante maatschappelijke stromingen en organisaties. Zij zijn de spreekwoordelijke maatschappelijke wortels van de omroep in de lokale samenleving en weten wat er speelt onder de inwoners in hun eigen stad.  

 Hoe de verschillende edities vorm krijgen is mede-afhankelijk van de keuzes van de PBO’s met betrekking tot het programmabeleid. Verschillende mediavormen zijn hierin mogelijk. Geschreven media, sociale media, on-demand audiovisuele content en lineaire radio lijken voor de hand te liggen, gezien je hier makkelijk in kunt differentiëren en daarmee verschillende doelgroepen in verschillende gemeenten kunt bereiken. Maar ook televisie is niet uitgesloten, hoewel hierbij wel goed moet worden nagedacht hoe je de juiste content bij de juiste doelgroep kunt brengen. Bij radio en televisie geldt wel dat de omroep slechts de beschikking krijgen over 1 frequentie; de ruimte om daarin diversiteit in edities te vinden wordt daardoor ingeperkt tot de programmering op die ene frequentie. 

 Uitvoering 
Het project (op weg naar) Multi-Lokale Omroep Lekstroom richt zich op een sterke lokale mediabeweging in het Lekstroomgebied in 2025 maar bevindt zich momenteel al midden in de uitvoering. Veel processen en procedures kosten tijd en het is daarom belangrijk om hier nu al volop aandacht aan te besteden. Tegelijkertijd is het ook een verwarrende factor. Hoewel de plannen van staatssecretaris Uslu zijn aangekondigd, is nog onduidelijk hoe de exacte invulling hiervan zal zijn. We hebben nog geen exacte overgangsdatum en weten niet welke financiële en kwaliteitseisen er worden gesteld.  

 Ondanks dat nog niet alles helder is, moeten we toch door. Simpelweg omdat we anders te laat zijn. Dit betekent wel dat we op een aantal terreinen wellicht tijdelijke oplossingen moeten zoeken. We hopen in de loop van 2024 steeds meer duidelijkheid te krijgen en daarmee de definitieve koers van de omroep vorm te geven. De komende tijd onderscheiden we twee lijnen:  

• De bestuurlijke lijn 
• De inhoudelijke lijn  
  
  

 Het model van de multi-lokale omroep is nieuw, waardoor we het nog juridisch moeten vormgeven kan worden. De status van de verschillende PBO’s, de invulling van een centraal bestuur vanuit verschillende deelnemende gemeenten en de manier waarop deze met elkaar interacteren moet juridisch worden uitgezocht en vastgelegd. Wat in ieder geval vaststaat is dat we statutair flexibiliteit willen regelen. Als een gemeente bij monde van haar PBO er voor kiest na het aflopen van de licentie zich bij een ander initiatief aan te sluiten, dan zal Lekstroom niet voor een verlenging van de licentie opteren. Ook worden op voorhand de spelregels voor een eventuele boedelscheiding vastgelegd. Tegelijkertijd houdt MLO Lekstroom ook de optie open dat er omliggende gemeenten willen aansluiten. 

 Voorlopig is het bestuur van Stichting Media Houten penhouder voor het project Omroep Lekstroom. De initiatiefgroep MLO Lekstroom is verantwoordelijk voor de verdere invulling van de MLO Lekstroom, wat in eerste instantie moet leiden tot een businessplan. Zodra het bussinesplan gereed is en de financiering ook is geregeld, kan MLO Lekstroom starten en wordt Stichting Media Houten omgevormd in Stichting Multi-Lokale Omroep Lekstroom. Daartoe wordt dan een oprichtingsbestuur gevormd dat verder inhoud gaat geven aan statuten en reglementen.  

 Inhoudelijk worden er concrete stappen vooruit gezet. Doormiddel van verschillende werkgroepen, bestaande uit inwoners uit de verschillende deelnemende gemeenten, worden er op sub domeinen schetsen gemaakt voor de nieuw te vormen multi-lokale omroep. Hierbij wordt onder andere nagedacht over de organisatiestructuur, HRM beleid programmering, inzet techniek, huisvesting en branding.  

 Journalistieke koers 
Ook voor de lokale omroepen geldt het belang van maatschappelijke relevantie. Hoe, wanneer en waarom heeft een lokale omroep toegevoegde waarde? Als de inwoners het belang niet erkennen en het nut niet inzien van een lokale omroep verliest de omroep in principe haar bestaansrecht. De omroep moet de belangrijkste lokale nieuwsbron worden. Onafhankelijke verslaggeving en met een kritische journalistieke houding worden de inwoners geïnformeerd over het wel en wee in hun gemeente. Vanzelfsprekend is hier een belangrijke rol weggelegd als het gaat om het benoemen van de relevante maatschappelijke stromingen door de lokale PBO’s. Daarnaast bewaakt de lokale omroep de democratische processen en kijkt met een kritische blik naar het functioneren van de lokale politiek. 

 Kanalen 
Met de bovenstaande uitgangspunten in het achterhoofd zal er ook gewerkt worden aan een nieuw concept voor de kanaalkeuze en met name voor de mogelijkheden voor kanaalintegratie. Waar vroeger de kanalen werden afgebakend en programma’s per kanaal werden ontwikkeld is nu vanuit een content gedreven strategie de doelstelling de tot onze beschikking staande communicatiekanalen integraal en dus multidisciplinair te gebruiken om de gekozen onderwerpen zou goed mogelijk onder de aandacht te brengen. Door de cross mediale inzet vergroten wij ons bereik en adresseren wij zoveel mogelijk verschillende doelgroepen. Dit geldt vanzelfsprekend met name voor het nieuws en de daarbij behorende verdiepende journalistieke producties. En natuurlijk is daarnaast nog volop plaats voor muziek en amusement in de verschillende vormen. Ook hier zoeken wij naar een vorm die aansluit bij de behoeften en wensen van de inwoners en daar waar mogelijk proberen wij zoveel mogelijk de interactie en bewonersparticipatie te initiëren.  

 Tijdlijn 
In het najaar van 2023 verwachten we dat de verschillende betrokken gemeentes een advies uitbrengen over de representativiteit van de lokale PBO’s. Als dit positief wordt bevonden kan in de laatste twee maanden van 2023 de procedure voor de aanvraag van de zendlicenties worden afgerond. Eind 2023 moet het businessplan gereed zijn, waarin de MLO Lekstroom compleet is uitgewerkt. Dit is ook de basis om de financiering rond te krijgen. Begin 2024 zullen de eerste officiële bijeenkomsten zijn van de verschillende PBO’s om programma-beleidskaders te scheppen voor de nieuwe omroep. 2024 zal verder voor een groot deel in het teken staan van het opzetten en ontwikkelen van een gedegen online platform, het vinden van nieuwe vrijwilligers en het inrichten van de organisatie. En er zal in dat jaar uiteraard ook een start gemaakt worden met de nieuwe omroep.